Oreka TX

“Soinua mugimendutik sortzen da. Benetako musikari batek mugitu egin behar du, bidaiatu egin behar du. Ala aurkituko ditu soinu berriak. Nömadak TX mugitu egiten diren musikari biren istorioa da. Aldean txalaparta daramate, besteak ez bezalako musika tresna bat, soinu egiteko pertsona bi behar dituena. Euren bidaian India, Laponia, Sahara eta Mongolia ezagutu dituzte, eta euren musika hango herri nomaden musikarekin fusionatu dute. Izotzezko eta areazko basamortuak zeharkatu, Mongoliako mendietan zaldi gainean ibili, Indiako mendebaldea trenez gurutzatu…
Hori dena egin behar izan dute soinu bila joateko. Aurkitutakoan, beste herri batzuk eta beste pertsona batzuk aurkitu dituzte, denak aldarri berarekin:
Hemen gaude, bizirik gaude, geu gara.”

‘Hostoak’, kantua, musika eta dantza bateratzeko proiektu bat da. Oreka TX, Kukai Dantza Taldeak eta Amaren Alabak abeslari polifonikoak bat egin nahi izan dute elkar arteen arteko elkarrizketa horretan. Azpimarratzekoa da artista horiek guztiak ereduzkoak direla bakoitza bere diziplinan, euskal kulturaren tradiziotik abiatuta bilakatu eta gaur egungo planteamendu garaikideak garatu dituzten neurrian. Ikuskizun eszeniko horren bitartez, musika eta kantua dantzaren inguruan uztartzeko ahalegina egin dute. Zuzenekoan, dantzak musika eta kantuarekin partekatzen du eszenatokia, eta gainera, erronka zail bati heldu behar dio, bi adierazpide horiek beren mugak gaindi ditzatela lortu beharko duelako, mugimenduarekin eta koreografiekin bat eginik.
Hortaz, arte horien mugak hautsi egin nahi dira, guztiak ere moldaerraz bihurturik elkarren arteko jolasean murgil daitezen, beren definizioen muga zorrotzen gainetik. Hala, musika-tresnak dantzaren koreografien parte dira, eta kantari eta musikariek, berriz, txalapartaren makilen antzera egiten dute dantza. Ikuskizunak iraganeko sustraiei begiratzen dio, baina etorkizunari ere begira.

Asmo eguneratzaile horri jarraiki, Oreka TX-eko kideek ‘tututofonoa’ izeneko instrumentua sortu dute, baxuak egiten duenaren antzeko soinu baxua egiten duena. Gainera, Amaren Alabak taldekoen ahots-joko berritzaileak dakartzagu, euskal kantutegia eguneratzean gain Gaztelako eta Okzitaniko hainbat kanta erantsi dituztenak, baita Kukaik dantza tradizionala eta garaikidea uztartzeko sortutako proiektua ere. Horren guztiaren osagarri, zuzenean sortutako hainbat irudi ematen dira aldi berean, ikuskizuna nolabait besarkatu egiten dutenak. ‘Hostoak’ proiektua euskal tradizioan dago sustraitua, baina enbor horretako adarretatik askotariko itxura, kolore eta motatako hostoak sortuko dira, mota askotako sentsazio eta emozioak sortuz eta gogora ekarriz. Zenbait kantu ikuskizunerako propio sortu dira, eta beste zenbait, berriz, kantu tradizionalen moldaketak dira. Besteak beste, Etxahun Iruriren, Xalbadorren, Beñat Mardoren eta Mixel Etxekoparren letrak entzungo ditugu, hainbat gai jorratzen dituztenak.
Duela bi urte hazi zen hazia, 2011ko otsailaren 19ean loratu zen Donostiako Kursaalean. Ordutik ‘Hostoak’ ikuskizuna hiriz hiri ibili da antzoki guztiak betetzen eta publikoaren harrera beroa eta hunkigarria jasotzen.

“Gure Musikari Handiak” euskal herri-musikaren pertsonaia ospetsuenetako batzuk berreskuratzen dituen kale ikuskizun bat da. Diziplina anitzeko proiektu bat da, bertan Les Grandes Personnes konpainia frantsesak euskal musikari profesionalekin batera lan egin duelarik.
Kale ikuskizun honek Euskal Herriko ondare kultural eta musikalaren bost pertsonai historiko berreskuratzen ditu. Egun, herri musikaren tradizioa ezin genuke ulertu beraiek egindako ekarpenik gabe. Gure herri musikaren ezinbesteko kate begiak izan ziren eta beraien lanari esker gaur egun Euskal Herriko folkloreak bere tradizioaren jatorria ulertu eta geroa eraiki dezake.

Ikuskizun honek, balio handiko ondare kulturala utzi ziguten bost musikariak berpizten ditu. Euskal tradizioaren ordezkari diren bost musikari hauek XXI. mendera datoz ikuskizun honi esker. Ikuskizun ibiltari honek, 40 urte atzera eginaz kaleak hartzen dituen errepertorio herrikoi bat aurkeztuko du, gaurkotasunez lagunduriko soinu banda batek alaituta. Proiektu honek Les Grandes Personnes konpainia frantsesak Euskal Herrian egin duen egonaldi bat barneratzen du. Haiekin batera gaur egun euskal herri-musikaren erreferenteak diren musikariak gogorarazten dizkiguten erraldoiak sortu ditugu.
Maurizia panderoarekin, Leon albokarekin, Fasio trikitiarekin eta Pello Zuaznabar eta Ramon Goikoetxea txalapartarekin.

HERRITMO oreka kontzeptutik abiatuta dantza, musika, kantua eta herri kirola eszenaratzen dituen ikuskizuna da. Oreka Tx musika taldeak, Kukai Dantza Konpainiak eta Kalakan hirukoteak bat egin nahi izan dute erronka berri honetan. Taula gainera elementu tradizionalak ekarriz, proposamen garaikide bat plazaratzen dute. Horren harira , ikuspegi artistiko batetik landu dira herri-kirolak, beren mugimenduak koreografia bihurtuz eta gure baserrietako lanabesak, soinu tresna modura baliatuz. Esanahi eta balio etnografiko kalkulaezina duten adierazpide hauek plazatik antzokira eraman nahi izan dira, eszenografia, akustika, argiztapen eta jantziak zainduz. Begirada berri honen helburua ez da herri-kirolen izaera ezertan aldatzea edo ordezkatzea, baizik eta adierazpide horiei beste ikuspegi batetik begiratzea gogoeta egiteko eta haien inguruan interesa pizteko.